In de Valkenier van maart 2023 hebben we aandacht besteed aan agressie (staart-, oor- en flankbijten) bij varkens. Met het coupeerverbod per 2030 in zicht, hebben we een forse uitdaging om hier als sector gezamenlijk op in te spelen. De uitdaging bestaat uit het borgen van het dierenwelzijn en de gezondheidstechnische impact goed te kunnen blijven beheersen.
Genetica (ras, geslacht, karaktereigenschappen), stress (mengen, voerovergangen, voervorm) klimaat en voeding spelen een gezamenlijke, oftewel multi-factoriële rol. Ook voerbeschikbaarheid, bakvorm en wateraanbod en -kwaliteit hebben invloed op het vertonen van rustig en verzadigd gedrag bij varkens of het ongenoegen hiervan. In dit artikel willen we ons met name focussen op voer- en watermanagement.
Onderzoek
Vanuit onderzoek bij zowel de WUR (Wageningen University & Research) en de SFR (Schothorst Feed Research) als vanuit de praktijkwerkgroepen zijn inmiddels veel ervaringen opgedaan. SFR is sinds oktober 2020 zelfs volledig gestopt met het couperen van staarten. Via de gezamenlijke onderzoeksagenda is ook De Valk Wekerom bekend met deze ontwikkelingen en ervaringen.
Biggenopfok
De meeste aandacht verdient de periode van de biggenopfok. Een stressvolle periode na het spenen met onder andere overhokken, klimaatveranderingen en voerovergangen waardoor ook de darmgezondheid onder druk komt te staan. Ook komen in de laatste fase, rond de leeftijd van 8 à 9 weken, de kiezen door. Daardoor hebben de biggen extra behoefte om te kauwen en is hokverrijking zoals bijvoorbeeld een sisal touw of jute zak aan te raden. Dat alles heeft impact op het gedrag en welzijn van de biggen. Het spenen van robuuste en gezonde biggen voorkomt later problemen.
Vleesvarkens
In de vleesvarkensperiode zijn goede voeding en optimale ventilatie van grote invloed op het voorkomen van onrust en een goede groei met een bijbehorende grote aminozuren behoefte. Rust en regelmaat is belangrijk. Daarom is het ook belangrijk om direct actie te ondernemen wanneer er bijvoorbeeld een storing is geweest met een voerketting. Wacht niet op bijterij maar geef direct wat ruwvoer (bijvoorbeeld luzerne) als afleiding.
In de algemene zin is het voldoende beschikbaar hebben van eet- en drinkplaatsen van grote invloed. Waterkwaliteit en -beschikbaarheid mag nooit ter discussie staan.
Stabiele darmgezondheid
Een stabiele darmgezondheid is de inzet voor alle fasen. Voldoende verteerbaar eiwit, de juiste aminozurenverhoudingen, vezels en structuur voorkomen negatieve darmverteerbaarheid en extra agressie. Verteerbaarheid en structuur hebben een invloed op het honger- of verzadigingsgevoel. Afhankelijk van genetica, groei en voeropname is het daarom wijs de juiste voersoorten en verschijningsvormen in te zetten. Onjuiste afstelling van de voerbakken en te weinig waterbeschikbaarheid kunnen direct leiden tot gedragsveranderingen. Controle is en blijft essentieel.
Via de jaarlijkse welzijnscheck (IKB-verplichting) worden invloedsfactoren overzichtelijk duidelijk. Stem deze af met uw dierenarts en varkensspecialist. Voor elke diercategorie is een aparte welzijnscheck beschikbaar. Daarmee krijgt u een inzichtelijke risicoanalyse voor uw bedrijf. Deze kunt u invullen via www.welzijnscheckvarkens.nl
Gezonde varkens presteren technisch beter, behalen een beter financieel rendement en leveren ook meer arbeidsvreugde op. Daar werken we graag met elkaar aan; uw succes, ons doel.
Wat doet De Valk Wekerom binnen het assortiment varkensvoeders:
• Stabiel grondstoffenpallet:
handhaven van de aandelen en verhoudingen hoogwaardige grondstofsoorten in de verschillende fases.
• Aandacht energie- eiwitbalans:
aminozuren behoeften en verhoudingen in diverse groeiperioden. Niet alleen door het toevoegen van aminozuren maar ook via de inzet van specifieke grondstoffen (niet te onderschatten effect). Hoeveelheden en verhoudingen moeten in balans zijn met de groeifase.
• Verzadigingsgraad beïnvloeden:
structuurrijke delen via vezels. Ook het vetgehalte van voeders heeft effect op het verzadigingsgevoel.
• Darmgezondheid:
inzet van specifieke toevoegingen en inzet van additieven die specifiek gericht zijn op darmgezondheid. Onder andere de toepassing van zuren, CCM, enzymen, gisten en probiotica.
• Verschijningsvorm:
meel kan zorgen voor een geleidelijke opname en daardoor een verzadigd effect geven bij met name gespeende biggen. Stem met uw adviseur af wat voor u de best passende verschijningsvorm is.
Praktische tips
• Zorg voor voldoende afleidings- en hokverrijkingsmateriaal. Een brochure met praktische en duidelijke informatie over hokverrijking en de succesfactoren voor het omgaan met lange(-re) staarten vindt u op www.hokverrijkingvarkens.nl
• Goed en gezond stalklimaat. Check regelmatig de instellingen. Stem deze af met de varkens- of klimaatspecialist. De POV heeft een praktische brochure ter beschikking.
• Rust: een varken wil 6 uur rustig slapen zonder andere klauterende varkens over zich heen. Als groepsdier heeft een varken voorkeur voor andere zien vreten, zelf vreten en gezamenlijk vreten. Bij onbeperkte toegang tot voer vreten biggen en varkens vaak 10 tot 12 porties per dag. Dit heeft invloed op de totale eettijd per dier en dus de hoeveelheid beschikbare eetplaatsen.
• Reinheid: schone eet- en drinkplekken met schoon drinkwater. Meerdere drinkplaatsen per hok is wenselijk. Voorkeur voor 1 drinkplek per 10 dieren en minimaal 2 drinkmogelijkheden. Gescheiden eet-, lig- en mestgedeelten.
• Regelmaat: voldoende voer- en waterbeschikbaarheid. Voldoende eetbreedte (schouderbreedte + 10%, wat neerkomt op 19 cm voor een gespeende big en 35 cm voor een vleesvarken). Voorkom honger en dorst. Zorg voor 1 eetplek per 8 dieren. Bij meerdere bakken maximaal 50 cm van elkaar plaatsen om voorkeurplaatsen te voorkomen.
Coalitie Vitale Varkenshouderij (CoViVa) heeft al veelvuldig aandacht besteed aan de ondersteuning van de bewustwording. Door middel van een aantal interessante webinars wordt veel kennis en ervaring gedeeld. Binnen de CoViVa zijn ketenpartners als varkenshouders, veevoerfabrikanten, fokkerijorganisaties en slachterijen verbonden om gezamenlijk een succesvolle en geleidelijke overgang naar lange staarten te realiseren. Informatie over de invloedsfactoren op staartbijten, het tijdspad voor stoppen met couperen, gedragsherkenning, tips en diverse interessante webinars zijn te vinden op www.krulstaartroutes.nl.
